การปลูกข้าว

      ข้าว เป็นพืชเศรฐกิจของไทย เพราะข้าวเป็นอาหารหลัก คนไทยกลุ่มใหญ่มีอาชีพทำนา
การปลูกข้าวในไทยสามรถปลูกได้ทุกภูมิภาค แต่จะสามรถปลูกได้ผลผลิตมากน้อยแค่ไหนนั้น
ขึ้นอยู่กับปัจจัยต่างๆ อาทิเช่น สภาพภูมิอากาศ สภาพดิน พันธุ์ข้าว เป็นต้น

      การทำนา หมายถึง การปลูกข้าวและการดูแลรักษาต้นข้าวในนา ตั้งแต่ปลูกไปจนถึงเก็บเกี่ยว
การปลูกข้าวในแต่ละท้องถิ่นจะแตกต่างกันไปตามสภาพของดินฟ้าอากาศ และสังคมของท้องถิ่นนั้น ๆ
ในแหล่งที่ต้องอาศัยน้ำจากฝนเพียงอย่างเดียว ก็ต้องกะระยะเวลาการปลูกข้าวให้เหมาะสมกับช่วงที่มีฝนตกสม่ำเสมอและเก็บเกี่ยวในช่วงที่ฤดูฝนหมดพอดี ส่วนในแหล่งที่มีน้ำเพียงพอก็จะสามารถทำนาได้ตลอดปี
ในแต่ล่ะปีมี 2 ครั้ง คือ นาปี และนาปรัง ฤดูทำนาปีในประเทศไทยปกติจะเริ่มราวเดือนพฤษภาคมถึงกรกฏาคมของทุกปี ขึ้นอยู่กับปริมาณน้ำฝน ส่วนนาปรัง สามารถทำได้ตลอดปี ถ้าท้องถิ่นนั้นๆมีน้ำเพียงพอ

การทำนาของชาวบ้านในอดีตจะทำแบบธรรมชาติ ปีล่ะ 1 ครั้ง ซึ่งอาศัยน้ำฝน และใช้แรงงานควายและแรงงานคนเป็นหลัก เกษตรกรส่วนใหญ่จะไม่ทำไร่ ทำเฉพาะนาพอให้ได้ข้าวเก็บไว้กิน มีการปลูกพริก แตง ฟักทอง และพืชผักอื่นๆ หลังจากฤดูทำนา

      ในปัจจุบัน เกษตรกรเริ่มเกิดความดินรนในการทำมาหากินมาขึ้น จากการทำนาเพื่อได้ข้าวไว้กิน ดูเหมือนว่าจะไม่เพียงพอต่อการดำรงชีวิตเพราะค่าใช้จ่าย ค่าครองชีพเริ่มสูงขึ้น เนื่องจากมีค่าไฟฟ้า ค่าน้ำ ค่าโทรศัพท์มือถือ ค่าผ่อนรถมอเตอร์ไซต์ ค่าผ่อนรถไถเดินตาม หรือรถบรรทุกปิ๊คอัพเข้ามาเป็นค่าใช้จ่ายเพิ่มเติมในครอบครัว เกษตรกรที่ยังทำอาชีพเกษตรอยู่เริ่มขนขวายหารายได้เพิ่มจากการทำไร่ หรือจากการออกไปรับจ้างเป็นลูกจ้างในเมืองมากขึ้น   ดังนั้นการทำนาในปัจจุบันจึงอาศัยเทคโนโลยีเครื่องทุนแรงมากกว่าแรงงานจากคนและควาย ซึ่งทำให้เกิดต้นทุนมากกว่าแต่ก่อน

แหล่งที่มาข้อมูล  http://www.brrd.in.th/rkb/varieties/index.php.htm

รอบรู้เรื่องดินก่อนปลูกข้าว

การเตรียมดินสำหรับการทำนา ต้องคำนึงถึงสภาพแวดล้อม เช่น น้ำ ภูมิอากาศ ลักษณะพื้นที่ ตลอดจนแบบวิธีการทำนา และเครื่องมือการเตรียมดินที่แตกต่างกัน การเตรียมดินแยกได้เป็น 2 ขั้นตอนคือ

1. การไถดะ และไถแปร
     การไถดะ คือ การไถพลิกหน้าดินครั้งแรกเพื่อกำจัดวัชพืชและตากดินให้แห้งเป็นการไถตามแนวยาว
ของพื้นที่นา เพื่อให้ดินชั้นล่างได้ขึ้นมาสัมผัสอากาศรับออกซิเจน
    การไถแปร คือการไถครั้งที่สองโดยไถขวางแนวไถดะเพื่อย่อยดินและคลุกเคล้าฟาง
วัชพืช ฯลฯ ลงไปในดินการไถ ไถด้วยแรงงานสัตว์ เช่น วัว ควาย รถไถเดินตาม รถแทรกเตอร์

2. การคราดหรือใช้ลูกทุบ
   การคราดหรือใช้ลูกทุบ คือ การกำจัดวัชพืช ตลอดจนการทำให้ดินแตกตัว
และเป็นเทือกพร้อมที่จะปักดำได้ ขั้นตอนนี้เป็นขั้นตอนที่ทำต่อจากขั้นตอนที่ 1
และขังน้ำไว้ระยะหนึ่ง เพื่อให้ดินมีสภาพที่เหมาะสมในการคราด

    นาดำ เป็นวิธีการทำนาที่มีการนำเมล็ดข้าวไปเพาะในแปลงที่เตรียมไว้(แปลงกล้า)
ให้งอกเป็นต้นกล้า แล้วถอนต้นกล้าไปปักดำในกระทงนาที่เตรียมไว้
และมีการดูแลรักษาจนให้ผลผลิต การทำนาดำนิยมในพื้นที่ที่มีแรงงานเพียงพอ
    การตกกล้า หมายถึง การเอาเมล็ดไปหว่านให้งอกและเจริญเติบโตขึ้นมาเป็นต้นกล้า
เพื่อเอาไปปักดำ การเตรียมต้นกล้าให้ได้ต้นที่แข็งแรงเมื่อนำไปปักดำก็จะได้ข้าว
ที่เจริญเติบโตได้รวดเร็วและมีโอกาสให้ผลผลิตสูง

การเพาะเมล็ด

การตกกล้าในดินเปียก

    เตรียมแปลงกล้า กว้าง 1.5-2 เมตร ยาว 10 20 24 เมตร เว้นช่องระหว่างแปลง 50 เซนติเมตร
หากเป็นคนละพันธุ์ ให้เว้น 1 เมตร ปรับระดับหลังแปลงให้สม่ำเสมออย่าให้น้ำท่วมขังปล่อยน้ำแปลงกล้า
ให้แห้งทำเทือกให้ ราบเรียบสม่ำเสมอ หว่านข้าวงอกลงบนแปลงกล้าให้กระจายทั่วแปลง
ในอัตรา 50 กรัมต่อตารางเมตรหรือประมาณ 80-90 กิโลกรัมต่อไร่ หลังจากหว่านเมล็ดพันธุ์แล้วหนึ่งวัน
สาดน้ำรดให้กระจายทั่วแปลง เพราะหลังหว่านข้าวลงบนแปลงใหม่ๆ ไม่ควรให้น้ำขัง เพราะเมล็ดข้าวจะลอย
หรือเน่าได้ หลังจากตกกล้าได้ 5-7 วันหรือรากข้าวเริ่มจับดินแลัวจึงค่อยเพิ่มน้ำให้พอเหมาะ

แปลงกล้าในดินเปียก

การตกกล้าในดินแห้ง
     การตกกล้าในดินแห้ง ในกรณีที่ชาวนาไม่มีน้ำเพียงพอสำหรับการตกกล้าในดินเปียก ชาวนาอาจทำการตกกล้าบนที่ดินซึ่งไม่มีน้ำขัง ซึ่งจะเป็นแปลงที่ดอนน้ำไม่ท่วม การตกกล้าในดินแห้ง สามารถทำได้ 4 แบบคือ

แปลงกล้า

การปักดำ
   การปักดำควรทำเป็นแถวเป็นแนวซึ่งจะทำให้ง่ายต่อการกำจัดวัชพืช การใส่ปุ๋ย การพ่นยากำจัดโรคแมลง และยังทำให้ข้าวแต่ละกอมีโอกาสได้รับอาหารและแสงแดดอย่างสม่ำเสมอกัน การปักดำจะมีระยะของต้นกล้าและระยะปักดำนั้นขึ้นกับชนิดและพันธุ์ข้าว ดังนี้

การปักดำ

นาหว่าน เป็นการปลูกข้าวโดยการหว่านเมล็ดลงไปในนาที่เตรียมพื้นที่ไว้แล้วโดยตรง เป็นวิธีการที่นิยมมากขึ้นในปัจจุบันเนื่องจากประหยัดแรงงานและเวลา การทำนาหว่าน แบ่งเป็น 2 วิธี คือ

เป็นวิธีการปลูกข้าวที่อาศัยน้ำฝน โดยหยอดเมล็ดข้าวแห้ง ลงไปในดินเป็นหลุมๆ หรือโรยเป็นแถวแล้วกลบเมล็ดข้าว เมื่อฝนตกลงมาดินมีความชื้นพอเหมาะ เมล็ดก็จะงอกเป็นต้น การทำนาหยอดนิยมทำในพื้นที่สภาพไร่ หรือนาในเขตที่การกระจายของฝนไม่แน่นอน แบ่งเป็น 2 สภาพ ได้แก่

ข้อปฏิบัติก่อนการเก็บเกี่ยวข้าว

ระยะเวลาเก็บเกี่ยว
ที่เหมาะสม คือ 28-30 วัน หลังข้าวออกดอก การเก็บเกี่ยวในระยะนี้ทำให้ได้ข้าวที่มีคุณภาพการสีดี ถ้าเก็บเกี่ยวเร็วหรือช้าเกินไปมีผลต่อคุณภาพเมล็ด คือ

การเก็บเกี่ยวเร็วเกินไป
1. เมล็ดข้าวน้ำหนักเบา การสะสมแป้งไม่เต็มที่
2. ข้าวมีความชื้นสูง ถ้าลดความชื้นล่าช้า ทำให้ข้าวเสื่อมคุณภาพ มีจุลินทรีย์เข้าทำลาย
3. คุณภาพการสีต่ำได้ข้าวเต็มเมล็ดและต้นข้าวต่ำ เมล็ดยังเขียว อ่อน มีข้าวหักและป่น

การเก็บเกี่ยวช้าเกินไป
1. สูญเสียผลผลิตข้าว เพราะข้าวแห้งกรอบ ร่วงหล่นในนา
2. นก หนู และแมลง เข้าทำลาย
3. คุณภาพการสีต่ำ ได้ข้าวเต็มเมล็ดและต้นข้าวต่ำ เพราะเมล็ดกรอบและมีรอยแตกร้าว
4. กรณีรวงข้าวแช่น้ำ ทำให้เกิดเมล็ดงอก